انواع افسردگي در زنان

زندگي پر از فراز و نشيب هاي روحي است و زماني که چرخ زندگي در سرازيريبيفتد ، نشيب هاي روحي تداوم يافته ، عملکرد طبيعي فرد مختل ميشود و امکان بروز يک بيماري جدي و رايج به نام"افسردگي" افزايش خواهد يافت...

زندگي پر از فراز و نشيب هاي روحي است و زماني که چرخ زندگي در سرازيريبيفتد ، نشيب هاي روحي تداوم يافته ، عملکرد طبيعي فرد مختل ميشود و امکان بروز يک بيماري جدي و رايج به نام"افسردگي" افزايش خواهد يافت . افسردگي، روح ، جسم ، ذهن و رفتار فرد را درگير مي کند. امکان بروز اين بيماري هم درزنان وهم در مردانوجود دارد، اما بنا به دلايلي زنان دو برابر مردان به اين بيماريمبتلامي شوند.

در کشور آمريکا در حدود ۱۹ ميليون نفر ( ۱۰/۱ بزرگسالان ) مبتلا به افسردگي هستند . پژوهشگران نشان داده اند که شرايط بيولوژيکيو شيوهيزندگي، از عوامل رواني � اجتماعي علت ابتلاي بيشتر زنان به اين بيماريست . از اين رو اشاره به دو نکته حائز اهميت است:

۱) هر فردي به دليل خاص خود ، ‌به اين بيماري مبتلا مي شود و حتي دو نفر از مبتلايان به دلايل مشابه ، دچار افسردگي نشده اند .

۲) علائم افسردگي در بيشتر مواقع بروز مي کند ، ولي زماني که شخص،عزيزي را از دست مي دهد، ‌احساس اندوه، نااميدي و کاهش توانايي هاي روزمره،علائمي عادي به نظر مي رسند.

همانطور که ذکر شد ، زندگي مملو از فشارهاي رواني ، کار زيادوخسته کننده ، بيکاري دراز مدت ، در گيري ها و مشکلات خانوادگي و مالي ، تحريک پذيري فرد را افزايش خواهد داد . از آنجا که ميزان تحمل فرد محدود است ، تا نقطه اي خاص مي تواند تحريک شده و تجربه هاي مطلوب را پشت سر بگذارد. اما زماني که تحريک احساسات ادامه پيدا کند ،‌ممکن است فرد نتواند مانند روزها يا ماه هاي قبل زندگي کند و به کار و فعاليتادامه دهد ؛ لذا حالتي گذرا پديد خواهد آمد که گاه به يک بيماري جديد تبديل خواهد شد .

انواع افسردگي و علائم آن

افسردگي دو نوع است ،‌ يک قطبي و دو قطبي . در نوع دوم ( دو قطبي ) علاوه بر احساسغم واندوه ، با علائمي چون پرحرفي ، فعاليت زياد و تحريک پذيري نيز رو به رو خواهيم بود . زنان کمتر از مردان به نوع دوم ( دو قطبي) افسردگي مبتلا مي شوند . علائم افسردگي عبارتند از:

۱) اندوه ، اضطراب ، احساس پوچي و بي ارزشي.

۲) کاهش سطح هيجانات.

۳) تحريک پذيري ، گريهيزياد ، بي قراري.

۴) احساس گناه ، نااميدي ، ‌منفي گرايي.

۵) پُرخوابي ، کم خوابي و بيدار شدن زود هنگام.

۶) اشتهاي زياد ،‌ کاهش وزن ، پُرخوري ، کاهش اشتها.

۷) کاهشتوان و انرژي فرد ، کم شدن احساسات.

۸) تفکردر باره ي مرگ و حتي خودکشي.

۹) دشواري در به ياد آوردن ، تمرکز پيدا کردن و تصميم گرفتن.

۱۰) علائم فيزيکي ماندگار که به درمان پاسخ نمي دهند ،‌مانند سردرد ، دردهاي مزمن و اختلالات گوارشي.

بررسي علت هاي افسردگي

عوامل متعددي چون ارث ، محيط ، شخصيت فرد و اجتماع در بروز افسردگي دخالت دارند .

الف) ارث

امکان بروز افسردگي در فردي که سابقه‌ ابتلايبه اينبيماري را در خانواده خود داشته ، زياد است ( به ويژه نوع دو قطبي )با توجه به اينکه افرادي که سابقه ژنتيکي ندارند نيز ممکن است به اين بيماري دچار شوند .

ب) محيط

عوامل ايجاد کننده ي فشار رواني در زندگي همه يما وجود دارد که از جمله ي آنهامي توان بهاز دست دادن عضوي از خانواده و دارايي ، اشکال در برقرار کردن ارتباطبا اطرافيان ، مشکلات مالي و تغيير چشمگير در شيوه و سبک زندگياشاره کرد که اين هااز جمله عوامل مهم تلقي مي شوند. به علاوه ، اعتياد در۳/۱ مواردمنجر بهبيماري افسردگي خواهد شد .

ج) عامل هاي رواني � اجتماعي

يک انسان منفي باف ، از اعتماد به نفس پائيني برخوردار است و نمي تواند وقايع زندگي خود را در دست بگيرد . ديدگاه و نگرش منفي سبب مي شود که اثر عوامل استرس زا بيشتر شده و تندرستي فرد به خطر بيفتد . پژوهشگران معتقدند که منفي بافي در کودکي شکل گرفتهو پرورش دختران به شيوه هاي سنتي سبب بروز اين گونه تفکر و ديدگاه خواهد شد .

آنچه زنان درباره افسردگي بايد بدانند:

تنوع عوامل موجود در زندگي يک زن نفش مهمي در بروز افسردگي ايفا مي کند . عوامل خاصي مانند توليد مثل ،‌ هورمون هاي ژنتيک و شخصيت ، عوامل بيولوژيکي و رنج هايي که زنان در زندگي خود متحمل مي شوند قابل توجه اند . البته زنان بسياري هستند که با اين عوامل روبه رو شده اما هيچکدام از عوامل بيماري افسردگيدر آنها مشاهده نمي شود.

بلوغ و افسردگي

پيش از بلوغ ، دختران و پسرانکمتر دچار افسردگي مي شوندواين نسبتدر سنين ۱۱ تا ۱۳ سالگي تغيير مي کند . در سن ۱۵ سالگي دختران دو برابر پسران به اين بيماري مبتلا مي شوند؛ البته در دوره‌ بلوغ، نقش ها و انتظارهاي فرد به طور چشمگيريتغيير پيدا مي کند و فشار رواني ناشي از بلوغ ، شکل گيري هويت فرد ، تشکيل اندام هاي جنسي ، جدا شدن از خانواده واستقلال در تصميم گيري ،پسران و دختران را درگير مي سازد . تغييرات هورموني ، ذهني و جسمي نيز فشار رواني خاص خود را ايجاد خواهد کردو به علت ظرافت هاي خاص دختران بيش از پسران علائم افسردگي ، اضطراب و اختلال هاي گوارشي را نشان مي دهند.

دوره ميانسالي و نقش روابط اجتماعي و محيط هاي شغلي

پژوهشگران معتقدند که علت بروز افسردگي در زنان ، آسيب پذيرتر بودن آنان نيست بلکه بيشتربستگي به فشاري دارد که با آن روبه رو مي شوند . مسئوليت بيش از حد در محيط کار يا در منزل ، جدا شدن از همسر و به تنهايي مسئوليت پرورش فرزند يا فرزندان را به عهده گرفتن ،‌ مراقبت از والدين يا فرزندان از جمله فشارهايي هستند که زنان را متأثر مي سازد . کيفيت زندگي مشترک نيز تأثير قابل توجهي بر ابتلا بهاينبيماري دارد . اگر زن وشوهر روابط دوستانه ، محکم و همراه با اعتماد دو جانبه نداشته باشند ، از زندگي مشترک خود احساس رضايت نمي کنند و در نتيجه ميزان خطر ابتلا به افسردگي افزايش خواهد يافت.

دوره هاي توليد مثل

دوره هاي توليد مثل زنان مانند تخمک گذاري ، ‌دوره قاعد گي ، دوره بعد از وضع حمل ، يائسگي و حتي عقيم شدن ، نوسان هايي را در روحيه و خُلق زنان ايجاد مي کند و ممکن است در دوره هاي کوتاه مدت به بروز افسردگي منجر شود . بنا به نظر محققين ، هورمون ها بر مغز اثر گذاشته ، روحيه و احساسات فرد را تغييـر مي دهد و رابط هاي شيميايي مغز تحت تأثير هورمون ها قرار مي گيرند . بيشتر زنان در دوره قاعد گي با تغييرهاي جسمي و رفتاري زيادي مواجه مي شوند که گاه به صورت احساس افسردگي و تحريک پذيري بروز مي کنند . اين تغييرها پس از تخمک گذاري ايجاد شده و تا زمان شروع قاعد گي شديدتر مي شوند . تغيير روحيه ، پس از وضع حمل نيز به صورت گذرا بروز مي کند . علاوه بر اين ،‌ دوره نگهداري از فرزند به دليل دشواري ها و استرس هاي خاص خود مي تواند خطر ابتلا به بيماري راافزايش دهد ، به ويژه در افرادي که سابقه ابتلا به دوره هاي کوتاه مدت افسردگي را ذکر مي کنند .

نقش عوامل نژادي ، اجتماعي و فرهنگي

نژادهاي مختلف از نظر ابتلا به افسردگي متفاوت اند . از نظر اجتماعي و فرهنگي ، زناني که در دوره ي‌کودکي مورد آزار و اذيت قرار گرفته اند ، بيش از سايرين به افسردگيمبتلا مي شوند چنانچه اين آزارها باعث تخريب اعتماد به نفس شدهو احساس پوچي در فرد ايجاد مي کند . به علاوه احساس گناه ، ‌سرزنش خويشتن و انزواي اجتماعي را نيز به دنبال دارد . پرورش يافتن در يک خانواده بي کفايت نيز از جمله عوامل مهم ابتلا به افسردگي در سالهاي بعدي عمر به حساب مي آيد .

فقر و پائين بودن سطح زندگي نيز دستاوردهايي جز فشارهاي رواني ، انزواطلبي ، عدم دستيابي به منابع جديد را به همراه نخواهد داشت . در بين افراد کم درآمد نااميدي ، ناراحتي و نارضايتيبه ويژه کساني که مورد حمايت اجتماعي قرار نگرفته اند ، رواج دارد .

سالخوردگي و افسردگي

در دوره ي‌سالخوردگي ، زماني که فرزندان يکي پس از ديگري خانه و خانواده را ترک مي کنند، زن با يک خانه ي تهي مواجه خواهد شد . برخي از زنان که مستعد ابتلا بهبيماريافسردگي هستند، با از دست دادن هويت و هدف زندگي روبه رو مي شوند . البته بسياري از سالمندان از زندگي خود رضايت دارند و آنچه اهميت دارد اين است که نبايد افسردگي را با واکنش هاي طبيعي ناشي از مشکلات اقتصادي ، جسمي و اجتماعي اشتباه کرد .

علائم افسردگي

۱) شکايات مختلف جسمي و دردهاي پراکنده

۲) احساس خستگي دائم

۳) سوء هاضمه و يبوست

۴) اختلالات قاعدگي و جنسي

۵) عدم احساس شادي و نشاط

۶) لذت نبردن از زندگي

۷) زودرنجي

۸) از دست دادن توانايي انجام کارهاي روزمره

۹) کم خوابي و کم اشتهايي و گاهي برعکس

۱۰) از دست دادن قدرت تصميم گيري

۱۱) احساس بي ارزشي و بي کفايتي

۱۲) اشتغالات ذهني دائمي درباره مرگ

۱۳) اقدام به خودکشي

علل پيدايش افسردگي

▪ عوامل زيستي

▪ رواني اجتماعي

▪ زمينه ژنتيکي

▪ از دست دادن افراد مهم زندگي در دوران کودکي

▪ کم کاريغدهتيروئيد

▪ طلاق

▪ مرگ همسر ، فرزندان يا نزديکان

درمان افسردگي

با وجود همه دانستني ها درباره افسردگي ، بايد دانست که اين بيماري قابل درمان است و حتي شديدترين نوع آن نيز به درمان پاسخ خواهد داد . در واقع ، بخشي از نااميدي ناشي ازافسردگي سبب مي شود که فرد درمان پذير بودن بيماري را باور نکند . لازم است که اطلاعات کافي درباره تأثير مثبت راه هاي درماني جديد در اختيار مبتلايان گذاشته شود تا درمان را زودتر شروع کنند .

اگر چه راه هاي درماني متعدد هرگز نمي توانند در حد قابل توجهي ، توان فرد را براي مقابله با دشواري ها و دست و پنجه نرم کردن با مشکلات و ناملايمات افزايش دهند و به او کمک کنند که از زندگي خود لذت ببرند .

نخستينگام،‌آزمايش هاي تشخيصي وگام بعدي ارزيابي روانشناسي است . درمان دارويي رايج ترين شيوه درماني است . درمان گياهي ، روان درماني نيز از جمله راه هاي درماني هستند .

روشهاي درماني

درمان هاي رايج در افسردگي به دو گروه عمده تقسيم مي شوند:

۱) درمان هاي غير داروييمانند: روان درماني و رفتار درماني

۲) درمان هاي داروئي و جسمي از قبيل داروهاي ضد افسردگي و الکتروشوک که بيمار در شرايط حاد ، بايد حتماً در بيمارستان بستري شود .

در موارد خفيف يا واکنشي ، نيازي به تجويز دارو نيست و روان درماني ، افزايش ارتباطات اجتماعي و حمايت اجتماعي کافي است . بيمار افسرده را بايد تشويق کرد تا در زندگي نقطه اميد و اتکا پيدا کند . مانند: اعتقادات مذهبي ، تشکيل خانواده و غيره؛ خانواده نيز بايد از زدن برچسب تنبلي و سرکشي به بيمار جداً خودداري کنند .

خوشبختانه امروزه درمانهاي داروئي بسيار مؤثر و کم عارضه اي براي درمان افسردگي وجود دارد ، البته تشخيص بيماري ، ‌انتخاب نوع دارو و مدت درمان بر عهده پزشک معالج مي باشد .

در طول مدت درمان ، بيمار و خانواده او بايد همکاري کامل در مصرف دارو داشته و از قطع زود هنگام دارو خودداري نمايند .

بايد دانست که داروهاي ضد افسردگي ،‌اعتيادآور نيستند و عوارض چنداني نيز ندارند . مصرف به موقع دارو به مقدار لازم و مدت کافي ، مي تواند بسياري از بيماران را نجات دهد .

لازم به يادآوري است که داروهاي ضد افسردگي بايد به مدت طولاني ( چند ماهه ) و تحت نظر پزشک مصرف شوند تا اثرات مطلوب خود را نشان دهد .